Kan voeding ons beschermen tegen COVID-19? Of kan voedsel net een bron van besmetting zijn? En wat doe je als je ernstig ziek werd door het Corona-virus en moet revalideren? Iedereen is de laatste weken, terecht, in de ban van het Corona-virus. Wij zochten voor jou de rol van voeding in deze crisis uit.
Langs alle kanten worden we met informatie bestookt. Mensen die ziek zijn door het Corona-virus zijn meer besmettelijk dan mensen die drager zijn, maar (nog) niet ziek door het virus. Maar volgens Science veroorzaken de mensen die geen symptomen vertonen wel 79% van de nieuwe besmettingen. Reden te meer dus voor iedereen om de nodige maatregelen in acht te nemen. Daar waar er voorlopig over het nut en het gebruik van mondmaskers nog steeds wat onenigheid bestaat, hoewel het advies eerder pro dan contra is, is iedereen het er wel over eens dat een minimale afstand tot elkaar bewaren en het regelmatig met zeep wassen van de handen zeer belangrijk is om het aantal besmettingen te beperken. Het virus wordt vooral overgedragen via speekseldruppeltjes die in omloop komen door hoesten en niezen en vervolgens bij een andere persoon in contact komen met slijmvliezen in de mond, neus en ogen. Een papieren zakdoek gebruiken en nadien weggooien bij hoesten of niezen of bij gebrek daaraan niet je hand, maar je elleboog voor de mond houden is belangrijk. Wij, maar naast ons ook vele anderen, raken veel oppervlakken, zoals deurklinken, frequent aan met onze handen. Hoewel we dat, zeker in deze tijden, moeten zien te beperken, raken we met onze handen ook vaak reflexmatig ons gezicht aan. Bovendien zijn er onderzoeken die aantonen dat hoe groter het aantal virusdeeltjes is waarmee je in contact komt bij de besmetting, hoe groter de kans ook is dat je ernstig ziek wordt. Niet onlogisch als je weet dat je lichaam dezelfde acties moet uitvoeren om de virusdeeltjes aan te vallen, maar meer virussen die even snel vermenigvuldigen op korte tijd voor een veelvoud aan aan te vallen deeltjes zorgen.
Maar wat is nu de rol van voeding bij de ontwikkeling van het virus?
We merken dat het grootste deel van de personen die op de intensive care afdelingen van het ziekenhuis terecht komen, personen zijn met overgewicht. Of er een rechtstreeks verband bestaat tussen het hebben van overgewicht en een hoger risico lopen op het krijgen van COVID-19 is niet duidelijk, maar wel is aangetoond dat personen met meerdere pathologieën een verhoogd risico lopen. Enkele voorbeelden van dergelijke pathologieën zijn diabetes en hart- en vaatziekten. (Iemand met diabetes type 2 loopt 10% meer kans op overlijden aan COVID-19 dan een gemiddelde andere persoon, aangezien het virus zich zou binden aan ACE 2, een enzym dat een rol speelt bij hoge bloeddruk en insuline-afgifte.) Diabetes type 2 en hart- en vaatziekten, zijn ziekten die duidelijk wel gerelateerd zijn aan overgewicht. In die zin kunnen we dan ook stellen dat een gezonde levensstijl met inbegrip van een gezonde voeding, met voldoende groente, fruit en eiwitten een bescherming biedt tegen het krijgen van een ernstige vorm van COVID-19. We spreken hier dus niet over enkele voedingsmiddelen die je nu opeens meer moet eten om je risico op Corona te beperken, maar over een gezond gewicht en een gezonde voeding en voldoende beweging op langere termijn. Wanneer je in het verleden een ongezonde levensstijl had, mag dat je uiteraard niet tegenhouden om nu het roer om te gooien en extra te gaan bewegen en gezonder te eten! Bovendien is het niet onwaarschijnlijk dat er in het najaar een tweede golf van besmettingen met het virus de kop op steekt. Wanneer je nu je voeding aanpast naar een gezond voedingspatroon, en op die manier je gewicht en je bloedwaarden van suiker en bloedvetten onder controle kan houden, dan heeft dit dan zijn voordelen! Heb je hiervoor hulp of advies nodig? Neem dan zeker contact op.
En kan het virus niet overgedragen worden via voeding?
Het virus heeft een mens of dier nodig om te overleven, maar kan wel enkele uren overleven buiten mens of dier. Het minst lang overleeft het virus op droge oppervlakken zoals papier of karton en het langst op gladde voorwerpen, zoals metaal of een aanrecht. In die zin zou via voedingsmiddelen of de verpakking ervan, het virus van de ene op de andere persoon kunnen overgedragen worden. Het is dan ook belangrijk om, wanneer we eten, eten bereiden of eten kopen, rekening te houden met een aantal hygiëne richtlijnen:
- Was je handen: voor en na het boodschappen doen, voor het eten en het koken, maar ook voor en na het aanraken van rauw vlees, vis, eieren, groente en fruit.
- Was groente en fruit steeds grondig onder stromend water.
- Maak het aanrecht, de tafel en keukengerei steeds proper met een sopje.
- Kook liever niet voor anderen als je zelf ziek bent.
- Hanteer aan tafel en tijdens het koken uiteraard dezelfde hygiënische maatregelen als daarbuiten, bv. m.b.t. niezen en hoesten.
- Verschoon vaatdoeken en handdoeken dagelijks en was ze op hoge temperatuur.
- Hou rekening met correcte bewaarrichtlijnen en verhit het voedsel.
Ik heb gehamsterd aan het begin van de Corona-crisis: wat nu?
Hoewel aangekondigd werd dat hamsteren niet nodig was, hebben velen het toch gedaan aan het begin van de crisis. Niet onlogisch, aangezien er iets groots en onbekends op ons af kwam en we het gevoel wilden hebben iets te doen om onszelf te beschermen. Wat we gehamsterd hebben, zijn echter niet altijd de meest gezonde producten. Voeding die lang bewaart is vaak droge voeding zoals pasta, rijst, bloem en suiker en daarnaast voeding in blik en bokaal, zowel groente als bereid vlees en vis. Daarnaast werden ook heel wat diepgevroren voedingsmiddelen gehamsterd. Colruyt verkocht op enkele weken tijd voldoende bloem om 2,5 miljoen cakes te bakken en Delhaize verkocht 30% meer citroenen en chocolade. Ook gedroogd fruit en noten deden het goed.
Uiteraard is het niet de bedoeling om wat we gehamsterd hebben in de vuilbak te gooien, maar het is ook niet de bedoeling onze eetgewoonten opeens helemaal om te gooien omdat de blikvoeding op moet! Bovendien is het ook niet de bedoeling om 2,5 miljoen chocoladecakes te bakken en op te eten. Wellicht kocht je de bloem met de bedoeling zelf brood te kunnen bakken. Gebruik de bloem dan ook om brood te bakken! Een recept voor brood kan je vinden op deze site (https://mijngezondevoeding.be/recepten/licht-grof-brood-met-maanzaad/) , maar voel je vrij om te experimenteren met bepaalde toevoegingen, zoals kruiden, zaden of pitten.
Daar waar diepgevroren voeding bijna gelijkwaardig is aan verse voeding, gaat dit niet op voor conserven. Combineer je conserven dan ook met verse groenten bv. op een rauwkostschotel.
Wat pasta en rijst betreft: De gemiddelde Vlaming eet hier in zijn huidige voedingsgewoonten al meer van dan goed voor hem is. Hiermee wil ik niet zeggen dat pasta en rijst ongezond zijn, maar de portie die we ervan gebruiken is doorgaans veel groter dan de portie die we van aardappelen gebruiken. Net als voor aardappelen geldt voor pasta dat je hiermee maar ¼ van je bord mag vullen. Er is een ander ¼ voorbehouden voor vlees, vis of een vegetarisch alternatief en ½ van je bord zou gevuld moeten zijn met groente. Wanneer we pasta eten, worden deze verhoudingen maar zelden gerespecteerd, waardoor we meer energie binnen krijgen dan goed voor ons is en we bijgevolg gaan aankomen in gewicht.
Doordat we vaker van thuis uit werken en de kinderen thuis les krijgen, is ook de snoepkast steeds dicht bij en is de verleiding om een ongezond tussendoortje of een aperitiefje te nemen vaak groter. Probeer aan deze verleiding te weerstaan en hanteer dezelfde regels als wanneer je op je werk of op school zou zijn. Uiteraard zijn jullie na de crisis steeds welkom bij mij in de praktijk om iets te doen aan de extra kilootjes die de crisis met zich meegebracht heeft, maar voor je lichaam is het wellicht beter als die extra kilootjes er niet bij komen!
En wat als je bij de onfortuinlijke personen was die toch COVID-19 onder de leden had, welke voeding kan je dan helpen bij je herstel?
Personen die te prooi gevallen zijn aan het Corona-virus, hebben mogelijk last gehad van volgende kenmerken:
- Hoesten, benauwdheid, ademhalingsproblemen
- Vermoeidheid en zwakte
- Misselijkheid, braken, diarree en buikpijn
- Problemen met de maagontlediging
- Katabolie (afbraak van je lichaamsweefsel om te verbranden tot energie die nodig is voor je herstel)
- Spiermassaverlies, dat vaak moeilijk weer op te bouwen is
Was je ernstig ziek en heb je op de IC-afdeling gelegen, dan berekende de ziekenhuisdiëtiste voor jou wellicht je voedingsbehoefte en kreeg je mogelijk ook voeding toegediend volgens je behoefte via een sonde. Maar ook als je het ziekenhuis verlaat, ben je wellicht nog niet volledig genezen en blijft eten vaak een opdracht. Ook op dit moment blijft het belangrijk om voldoende aandacht aan je voeding te besteden. Niet alleen nu tijdens de Corona-crisis, maar voor iedereen die om gelijk welke reden intensieve zorgen nodig had, of een lange tijd in het ziekenhuis verbleef is aandacht voor voeding belangrijk. Aandachtspunten zijn:
- 6 eiwitrijke maaltijden per dag, eventueel aangevuld met eiwitrijke drinkvoeding.
- Drink via een rietje als dat gemakkelijker is. Wanneer je nog steeds extra zuurstof nodig hebt, is dit in verband met het zuurstofmasker wellicht handiger.
- Gebruik zachte of half vloeibare producten, wanneer eten te vermoeiend is.
- Gebruik plastic bestek en servies als porseleinen servies te zwaar is om te hanteren.
- Vraag hulp bij het smeren of snijden.
Ook indien je niet opgenomen diende te worden in het ziekenhuis, maar je enkele weken goed ziek was, heb je mogelijk spiermassa verloren en voel je je sneller vermoeid. Dan is het ook voor jou belangrijk om aandacht te hebben voor je voeding. Zelfs voordat er sprake is van gewichtsverlies, is het bij ziekte belangrijk om aandacht te hebben voor voeding: vaak hebben we minder zin in eten en eten we daardoor spontaan minder, terwijl ons lichaam net extra energie en dus voeding nodig heeft om de ziekte te bestrijden en het lichaam te laten herstellen. Vooral eiwitrijke voeding is op dit moment belangrijk om het herstel te bevorderen. Bespreek al je klachten met je diëtiste, ook wat gemakkelijk of moeilijk is om te eten, wat je wel of niet lekker vindt, zodat rekening houdend met jouw behoefte, beweging, nood en voorkeuren een voedingsplan kan opgesteld worden, dat je kan ondersteunen bij je herstel. Is eten moeilijk, mix dan bv. skyr, melk en een stuk vers fruit in de blender om als koude drank te drinken. 100 g skyr en 150 ml melk leveren samen toch al snel 12 à 13 g eiwitten en zijn misschien eenvoudiger te eten dan een stuk vlees… Eiwitten en beweging volgens je eigen mogelijkheden zijn absoluut noodzakelijk tijdens de revalidatie, dus contacteer zeker je diëtiste om na te gaan op welke manier je het vlotste je spiermassa kan opbouwen, want een toegenomen spiermassa zal ervoor zorgen dat je je ook op andere vlakken sneller fit zal voelen!
