De Corona-crisis heeft veel onzekerheid met zich meegebracht. Sommigen zagen hun inkomen drastisch naar beneden gaan, anderen hadden vooral hinder van het gebrek aan sociaal contact. Had je de gewoonte om vaak buitenshuis te eten? Dan was de sluiting van cafés en restaurants voor jou misschien een goede zaak, zowel voor de portemonnee als voor de lijn. Of ben je eerder een emo-eter? In dat geval was de koekenkast in deze periode van thuiswerk misschien gevaarlijk dicht bij en is de wijzer op de weegschaal misschien wat ver naar rechts opgeschoven… Hoe dan ook, voor de meesten onder ons kan het geen kwaad om eens terug te blikken naar de voorbije crisis en onszelf de vraag te stellen wat er goed gegaan is in die periode en wat lastig was en waarom. Evalueren kan ons meer bewust maken van onszelf en de manier waarop we met een dergelijke crisis omgaan. Aangezien virologen nog steeds rekening houden met een heropflakkering van het virus tijdens het najaar, of misschien zelfs eerder, zoals we op andere plaatsen in de wereld merken, kan het geen kwaad om beter voorbereid en met een duidelijke voedingsstrategie aan een eventuele heropflakkering te beginnen.
Verder willen we ook even kijken naar de manier waarop voeding onze weerstand tegen het corona-virus kan versterken.
Immuniteit versterken
Als we met dit laatste puntje beginnen, verwijzen we naar de boodschap die Prof. Jaap Seidell, hoogleraar Voeding en Gezondheid aan de Vrije Universiteit van Amsterdam, op 20 mei bracht tijdens de webinar ‘Voeding en immuniteit van Arts & Leefstijl. Zijn boodschap was de volgende: ‘Onbewerkte voeding is goed voor de weerstand tegen het Coronavirus’ en meer specifiek: ’Het is geen garantie tegen een Coronabesmetting, maar gezonde, zo weinig mogelijk bewerkte voeding is een goede langetermijninvestering voor je weerstand’.
Prof. Seidel zijn boodschap bevatte 4 pijlers:
- Kies voor anti-inflammatoire voeding
Sommige voedingsmiddelen zijn beter voor je immuunsysteem dan andere. Het zijn vooral anti-inflammatoire voedingsmiddelen die bevorderlijk zijn voor een goed immuunsysteem. Voedingsmiddelen met anti-inflammatoire eigenschappen zijn vooral onbewerkte en weinig bewerkte voedingsmiddelen. Voorbeelden hiervan zijn groente, fruit, noten, vette vis en olijfolie. Eet je gevarieerd en weinig bewerkte voedingsmiddelen, dan krijg je een goede mix van alle voedingsstoffen binnen.
Ook het omgekeerde is waar: Sterk bewerkte voedingsmiddelen zijn inflammatoire voedingsmiddelen en zullen ontstekingen in de hand werken en op die manier je immuunsysteem ondermijnen. Voorbeelden van sterk bewerkte voedingsmiddelen zijn gefrituurd voedsel, frisdrank, bewerkt vlees en geraffineerde granen.
Met andere woorden, voor ontbijt kies je beter voor een zelfgemaakte muesli op basis van volkoren havervlokken en onbewerkte noten met een melkproduct en een stukje vers fruit, dan voor witte boterhammen met salami of choco. ’s Middags kies je beter voor een volkoren boterham met een sneetje kaas tussen en een kom verse soep of voor een rauwkostschotel met wat blokjes kaas, een eitje, een zelf gemaakte dressing en een schepje koude patatjes dan dat je de broodjeszaak in duikt voor een wit broodje smos of een worstenbroodje. ’s Avonds kies je dan weer beter voor een vers bereide maaltijd op basis van een stukje verse vis, mager vlees of een vegetarisch basisproduct, veel groente en gekookte aardappelen of volle rijst, en ga je niet voor een aangekochte, vooraf bereide maaltijd, die je alleen maar even moet opwarmen. - Zorg voor voldoende vitamine C, D en zink
Er is nog geen bewijs voor een relatie tussen voedingsstoffen en de preventie van of een gunstiger verloop van een Corona-besmetting, maar er zijn wel aanwijzingen dat sommige voedingsstoffen een gunstige invloed kunnen hebben bij virale infecties. Het gaat hier o.a. over vitamine C, vitamine D en zink. Heb je een infectie op de luchtwegen en een tekort aan vitamine C, D of zink, dan kan volgens Seidell suppletie gunstig zijn voor de duur van de infectie, zonder daarbij extreem hoge hoeveelheden te gebruiken. Hij spreekt over niet meer dan 20 µg vitamine D, 500 mg vitamine C en 25 mg zink. Beslis beter niet zelf over de suppletie, maar bespreek dit steeds met je arts en/of apotheker. Bovendien adviseert Seidell dit alleen bij tekorten en luchtweginfecties. Als je een gezond en gevarieerd voedingspatroon hebt, dan haal je immers van de meeste vitaminen en mineralen voldoende hoge doses uit je voeding! - Obesitas ondermijnt de weerstand
Vervolgens stelt Seidell dat een goed werkend immuunsysteem nauw samenhangt met een goede fysieke en mentale gezondheid. Spreken we over de fysieke gezondheid, dan stellen we vast dat bij personen met obesitas, diabetes type 2 en hart- en vaatziekten de ziekte na een Corona-besmetting veel harder toeslaat dan bij verder gezonde personen van dezelfde leeftijd. Dit komt omdat het immuunsysteem nauw samenhangt met de BMI, de bloeddruk, bloedvetten en glucosetolerantie. Vooral buikvet heeft nadelige gevolgen, aangezien buikvet niet alleen een voorraadje reserve-energie is, maar ook een endocrien orgaan dat cytokines en hormonen kan produceren. Dit laatste kan dan weer leiden tot chronische, weliswaar laaggradige ontstekingen. Ook al gaat het slechts over laaggradige ontstekingen, deze hebben toch een invloed op ons immuunsysteem, met een minder goede immuunrespons tot gevolg.
Met een reëel risico op een volgende opflakkering van het Corona-virus, maar zelfs daarbuiten, gewoon om er voor te zorgen dat je immuunsysteem zo optimaal mogelijk werkt, zodat je minder vatbaar bent voor gelijk welk virus dat de ronde doet, is het misschien geen slecht idee om deze zomer komaf te maken met die extra kilootjes! Als je dit doet door sterk bewerkte voeding te vervangen door vers bereide, weinig of niet bewerkte voedingsmiddelen, dan zet je alvast een duidelijke stap in de goede richting. Begin echter niet met allerlei voedingsmiddelen uit je menu te schrappen. Tegenwoordig heeft iedereen een mening over voeding, al zijn deze meningen vaak tegenstrijdig, niet allemaal onderbouwd en niet voor iedereen op dezelfde manier van toepassing. Wil je verder gaan dan het vervangen van sterk bewerkte door minder bewerkte voeding, neem dan zeker ook contact op met je diëtist voor tips & tricks en een goede begeleiding en opvolging. - Een samenwerking tussen huisarts en diëtist is nodig
Ook Seidell verwijst naar de plaats van de diëtist in dit verhaal. We spreken hier nog niet over dieetgoeroes die vaak extreme diëten promoten, die wel helpen om (tijdelijk) te vermageren, maar niet voorzien in voldoende vitaminen en mineralen, maar ook veel huisartsen ontbreekt het aan voldoende kennis over voeding. Is je huisarts van mening dat je immuniteit wel een boost kan gebruiken, of dat de wijzer op de weegschaal iets te ver naar rechts uitschiet, vraag dan zeker om een doorverwijzing naar de diëtist om op die manier samen te werken aan een optimale gezondheid.
Wat kan je zelf doen?
Naast inzetten op onbewerkte voeding, kan je voor jezelf, of in voorbereiding van je bezoek aan je diëtist, zelf ook al actie ondernemen. Je kan beginnen met een evaluatie van je eigen Corona-crisis:
- Had je meer of minder tijd? En gebruikte je die tijd dan om gezonder te koken en te werken aan versbereide maaltijden, of ging je voorkeur eerder uit naar het bakken van koekjes en taartjes? Waarom?
- Hoe ging het met je beweging tijdens de crisis? Had je meer tijd om te bewegen en ben je gestart met wandelen tijdens je middagpauze, of nam je gemakkelijker de fiets voor korte verplaatsingen? Of lag je sportclub stil en lag jij bijgevolg in de zetel voor de TV?
- Had je last van stress door de crisis, voelde je je eenzaam of had je opeens veel meer tijd en niks om handen en dook je bijgevolg in de koekenkast?
- Wat was er tijdens de crisis allemaal anders dan anders? Welk effect had dat op jou? Denk hierbij niet alleen aan de nadelen, maar denk ook eens na over wat er wel goed ging. Wat ging er goed, hoe komt dat en hoe kan je dit op langere termijn meenemen? Wat ging er minder goed, hoe komt dat? Hoe kan je dit in de toekomst vermijden en wat kan je nu doen om dit terug om te keren?
Een dergelijke evaluatie geeft nuttige informatie over jezelf, over je motivatie, hoe je omgaat met emoties, hoe belangrijk anderen zijn voor jou en hoe ze je beïnvloeden,… De Corona-crisis is een mooi afgelijnde periode waarin opeens alles anders was dan we gewoon waren, dus dit is een mooi voorbeeld om zo’n evaluatie te maken, maar je kan dit doen voor gelijk welke periode in je leven. Een mooi afgelijnde periode maakt een evaluatie altijd gemakkelijker. Zo kan je perfect een evaluatie maken na een vakantie, over de periode toen je op kot was, maar net zo goed over je (thuis)werkdagen of over je weekends.
Blijf dus niet bij de pakken zitten, maar boost je immuniteit en pak eventueel overgewicht aan. En ook al lijkt het soms een Processie van Echternach, met 3 stappen vooruit en 2 achteruit, elke stap telt. Uiteraard is het niet altijd gemakkelijk en gaat werken aan je gewicht en je gezondheid vaak met vallen en opstaan, maar leg de lat ook niet te hoog. Uiteindelijk vinden we het goede evenwicht tussen gezond en gezondigd, waar onze gezondheid wel bij vaart en er toch nog ruimte is om te genieten!
