Prikkelbare darmen, een diagnose die je krijgt wanneer je na het eten van bepaalde voedingsmiddelen last krijgt van winderigheid, een opgeblazen gevoel, buikpijn, krampen, diarree of net constipatie, terwijl de darmen intact zijn en geen duidelijk ziektebeeld vertonen, treft best veel mensen in onze maatschappij. Velen onder hen zijn gebaat met het FODMaP-dieet, een dieet waarbij gedurende een aantal weken een aantal suikers geschrapt worden uit de voeding, waarbij vervolgens de individuele suikers opnieuw geïntroduceerd worden, met als doel de individuele voedingsmiddelen die klachten uitlokken te identificeren, zodat deze op lange termijn beperkt kunnen worden in de voeding, terwijl de andere voedingsmiddelen opnieuw naar believen gebruikt kunnen worden. Beschikbaar dieet of niet, prikkelbare darmen mogen misschien geen ernstige ziekte zijn, ze bezorgen de eigenaars ervan behoorlijk wat last. Naast de fysieke last na de consumptie van een verkeerd voedingsmiddel, kunnen ze ook een impact hebben op het fysiek functioneren, de slaap, het energiepeil, (het genieten van) de maaltijden en het sociaal, seksueel, emotioneel en mentaal functioneren.
Onderzoek
Gezien de impact van prikkelbare darmen op het functioneren van de personen die er last van hebben, is er al heel wat onderzoek gebeurd naar de oorzaak van prikkelbare darmen. In 2016 stelden onderzoekers van de KULeuven reeds vast dat sommige personen met PDS baat hebben bij het gebruik van bepaalde anti-histaminica (medicamenten die histamine blokkeren, een stof die o.a. vrijkomt bij een allergische reactie). Daarnaast blijkt uit het relaas van deze patiënten dat hun darmklachten vaak ontstaan zijn na een maag-darminfectie. Na bijkomend onderzoek publiceerden deze onderzoekers op 13 januari 2021 een artikel in Nature m.b.t. hun nieuwste onderzoek. Daar waar er voorheen nog geen concrete oorzaken van prikkelbare darmen bekend waren, hebben zij nu een eerste mogelijke oorzaak ontdekt. Uiteraard zal dit onderzoek nog moeten gestaafd worden door bijkomend onderzoek, maar met dit onderzoek is alvast een belangrijke eerste stap gezet.
Welke oorzaak van PDS werd er geïdentificeerd?
In eerste instantie gebeurde er onderzoek op muizen. De muizen werden in 2 groepen verdeeld. Met de ene groep gebeurde er in eerste instantie niets, terwijl de andere groep geïnfecteerd werd met een maagbacterie, terwijl de tegelijk ovalbumine toegediend kregen. Ovalbumine is een eiwit dat vaak gebruikt wordt als antigeen. Nadat de muizen genezen waren, werd aan beide groepen muizen opnieuw ovalbumine toegediend. Dit had geen invloed op de ene groep muizen, die niet ziek geweest was. Bij de groep muizen die wel ziek geweest was, bleek deze stof echter lokaal de mestcellen te activeren, waardoor histamine vrijgegeven werd en de muizen last kregen van buikpijn.
Vervolgens gebeurde er ook onderzoek op een kleine groep mensen. Hierbij werden 12 personen met en 8 personen zonder prikkelbare darmen betrokken. Bij deze personen werden een aantal antigenen die geassocieerd worden met prikkelbare darmen geïnjecteerd in de darmwand. De personen zonder PDS vertoonden hierop geen reactie. De personen met PDS daarentegen vertoonden op minimaal één van de geïnjecteerde antigenen een gelijkaardige immuunreactie zoals ook waargenomen werd bij de muizen: er ontstond lokaal oedeem en de mestcellen werden lokaal geactiveerd, er kwam histamine vrij en er ontstonden buikklachten.
Conclusie
Een bacteriële maag-darminfectie veroorzaakt dus mogelijk veranderingen in de lokale werking van het afweersysteem, waardoor voedingsmiddelen die op het moment van de infectie gegeten werden aanschouwd worden als schadelijk. Bij een volgende contact gaan bijgevolg de mestcellen histamine vrijgeven waardoor een lokale reactie ontstaat die buikklachten veroorzaakt. Nu dit mechanisme bekend is, kan er ook bijkomend onderzoek opgestart worden. Doel van dat onderzoek zal dan gericht zijn op het lokaal blokkeren van de mestcellen, waardoor prikkelbare darmen op een efficiëntere manier behandeld kunnen worden en klachten voorkomen kunnen worden.
