Al die crèmes, potjes en tubes ter verzorging van de huid, is het geldklopperij, of echt nuttig voor de huid? En wat als je uiterlijk niet zo belangrijk voor je is, dan maar niet smeren? Of toch beter wel? En wat als je last hebt van Corona-handen? Een droge en ruwe huid van je handen vaak te wassen met zeep, wat doe je daaraan? Toch maar een handcrème gebruiken, of wat minder vaak je handen wassen?
Laat ons beginnen met de Corona-handen. Sommigen onder ons moeten of mogen nu al aan de slag en zullen wellicht vaak hun handen wassen en last hebben van Corona-handen. Anderen zitten nu vooral in hun kot te wachten op een versoepeling van de maatregelen en zullen, zodra ze weer meer buiten mogen komen, wellicht ook geconfronteerd worden met dit fenomeen.
Hoe ontstaan deze Corona-handen?
Op de huid bevindt zich een dun laagje van dode huidcellen en een dun laagje vet. Dit laagje biedt een bescherming tegen schadelijke indringers zoals bacteriën en schimmels. Door je handen te wassen met water en zeep, zal dit vetlaagje echter oplossen, waardoor je huid zijn eigen vocht niet meer goed kan vasthouden, en bijgevolg zal uitdrogen, barsten en jeuken en er in sommige gevallen zelfs eczeem kan ontstaan.
Je handen minder vaak wassen is in deze tijden geen optie. Je handen wassen met zeep is immers een van de beste manieren om een besmetting met het Corona-virus tegen te gaan. Waarom is dit zo? Op het virusoppervlak zijn vetachtige stoffen aanwezig, die niet oplossen in water. Zeepmoleculen bestaan uit een hydrofiele kop en een hydrofobe staart. Dit wil zeggen dat de kop houdt van water en hier goed in oplost, terwijl de staart helemaal niet van water houdt, maar wel goed oplost in vet of olie. Wanneer er een virus aanwezig is op je handen, dan zal de kop van het zeepmolecuul zich tijdens het wassen naar het water toe richten, terwijl de staart zich in het vette virusomhulsel dringt en zo het virusomhulsel kapot maakt. Bovendien worden de virusdeeltjes gevangen in micellen. Dit zijn kleine bolletjes van zeepmoleculen, waarbij de hydrofobe staart naar het midden gericht is en het virusdeeltje gevangen houdt, terwijl de hydrofobe kop naar buiten gericht is en bij het afspoelen van je handen met het water mee wegspoelt. Op die manier zijn na grondig wassen van je handen met water en zeep, he handen grotendeels virusvrij.
Conclusie: handen wassen met water en zeep is belangrijk om onszelf te beschermen tegen een besmetting met het Corona-virus, maar brengt ook schade toe aan onze handen. De schade die ontstaat aan onze handen, zorgt ervoor dat de huid net meer doorlaatbaar wordt voor allerlei schadelijke invloeden van buitenaf, dus is het belangrijk om onze huid te beschermen en optimaal te laten herstellen.
Hoe kan je je huid het beste beschermen als ze beschadigd is door veelvuldig wassen?
Dit doe je het beste door de huid te hydrateren. Dit hydrateren doe je bij voorkeur na iedere wasbeurt, of toch zo vaak mogelijk. Je gebruikt hiervoor best een vettige crème. Sommigen houden meer van een bodylotion, omdat deze gedeeltelijk uit water bestaat en daardoor vlotter smeert en minder vettig aanvoelt. Dit heeft echter niet het gewenste effect, aangezien het water in het product ervoor zorgt dat de huid weer verder uitdroogt, waardoor je in een vicieuze cirkel terechtkomt.
De beschermingsfunctie van onze huid is voor iedereen belangrijk. Van baby tot bejaarde. Niet alleen ter hoogte van onze handen, die in deze periode wat meer aandacht krijgen, maar over gans ons lichaam. We willen ons immers allemaal beschermen tegen gevaarlijke invloeden van buitenaf, of het nu over virussen, bacteriën, schimmels of allergenen gaat. Met het ouder worden, wordt de huid vaak spontaan wat droger, terwijl we net wat vatbaarder worden voor schadelijke invloeden van buitenaf, omdat diverse processen in ons lichaam wat trager verlopen. Als baby moeten we de wereld nog ontdekken en moet ons afweersysteem nog grotendeels opgebouwd worden. Eenmaal we met een schadelijke stof in contact gekomen zijn, onthouden onze cellen dit en gaan ze deze gevaarlijke indringer bij een volgend contact spontaan aanvallen, maar om te vermijden dat we met te veel schadelijke stoffen ineens in contact komen, is het belangrijk dat schadelijke stoffen zo goed mogelijk buiten ons lichaam gehouden worden, o.a. door een intacte barrièrefunctie van onze huid. Doordat een baby kleiner is heeft deze immers procentueel gezien een groter huidoppervlak t.o.v. de binnenkant van het lichaam, in vergelijking met een volwassen persoon.
Hierboven vermeldde ik bij de gevaarlijke invloeden van buitenaf ook allergenen. Ik vermeldde het al in eerdere artikels, maar een eerste contact met een voedingsmiddel hoort te gebeuren via de mond en niet via de huid.Net als bacteriën en virussen kunnen immers ook voedseldeeltjes door de beschadigde huid binnendringen. Aangezien dit niet de normale weg is om met een nieuw voedingsmiddel kennis te maken, is de kans veel groter dat ins lichaam dit voedingsmiddel aanziet als een indringer en het afweermechanisme op gang komt en er een allergische reactie ontstaat, ook indien dit voedingsmiddel nadien via de gewone weg toegediend wordt. Aangezien kleine kindjes rondkruipen, rollen en tijdens het spelen niet alleen met hun handen, maar met alle delen van hun lichaam met diverse vreemde stoffen in contact kunnen komen, is voor hen zeker een gezonde huid belangrijk over het ganse lichaam.
Verder verscheen er in februari 2020 nog een artikel van Margo Hagendorens, kinderarts en allergoloog aan het UZA en Julie Leysen, dermatoloog aan het UZA, in het Nederlands Tijdschrift voor Dermatologie en Venereologie met als titel ‘Atopische dermatitis: aanpak van de atopie en de dermatitis’. Hierin schrijven ze dat 10 tot 30% van de kinderen last heeft van atopische dermatitis, hoewel slechts 10% ernstige hinder ondervindt. Maar ze wijzen er ook op dat kinderen met allergische dermatitis een verhoogde kans hebben om later astma of allergische neus en oogklachten te ontwikkelen.
Om te beginnen omschrijven ze in het artikel wat er precies bedoeld wordt met allergische dermatitis: structurele afwijkingen van de huid, waardoor er meer vochtverlies is, waardoor de barrièrefunctie van de huid verstoord geraakt en de huid gemakkelijker doordringbaar is voor irritantia, ziekteveroorzakende stoffen en allergenen, waardoor er ontstekingsreacties kunnen ontstaan en onderhouden blijven.
Uitlokkende factoren van deze huidklachten kunnen bekende irriterende stoffen zijn, zoals zeep, wol en synthetische kledij, maar ook de regelmatige blootstelling aan uitlaatgassen en sigarettenrook.
Bij 1/3 van de jonge kinderen kunnen opstoten van de huidklachten uitgelokt worden door voedselallergenen, waarbij de meest voorkomende uitlokkende allergenen koemelk, ei, soja en pinda zijn en in mindere mate ook tarwe, vis en noten. De vaststelling van de allergenen bij deze voedselgerelateerde huidklachten gebeurt door een grondige anamnese, gevolgd door een bloedonderzoek of huidpriktesten en bevestigd door een eliminatiedieet. Hierbij is het belangrijk dat er een duidelijke diagnose gesteld wordt en het dieet onder begeleiding opgestart wordt, om consequent en correct de uitlokkende voedingsmiddelen te vermijden, terwijl de voeding toch volwaardig blijft. Verder is het belangrijk om deze kinderen op te volgen, want de kans is reëel dat de klachten evolueren en op termijn voedingsmiddelen die in eerste instantie met een allergische reactie uitlokken, op termijn toch opnieuw verdragen worden.
Iets oudere kinderen gaan eerder reageren, ook met huidklachten, op inhalatieallergenen, zoals huisstofmijt, pollen en dieren. In sommige gevallen kan er bij een gras- of boompollenallergie ook gereageerd worden op pollengerelateerde voedingsmiddelen zoals rauw fruit, groente en noten. De voedingsgerelateerde klachten zijn vooral jeuk ter hoogte van mond en keel, ofwel het oraal allergiesyndroom, maar bij personen met atopische dermatitis kan ook het contact via de mond, of huidcontact met de sappen van de vruchten een huidreactie uitlokken.
De behandeling van de atopische dermatitis is gericht op het optimaliseren van de huidbarrière, het verminderen van ontstekingen van de huid bij opstoten, het afremmen van de intensiteit en het opnieuw voorkomen van opstoten, jeukcontrole en het vermijden van complicaties zoals bijkomende infecties. Om dit te vermijden is een gecombineerde aanpak nodig. Hierbij is er een behandeling met corticoïden of topische immuunmodulatoren nodig, volgens advies van de arts. Hoewel niet iedereen staat te springen om deze zalven te gebruiken, is het toch belangrijk om hierin de adviezen te volgen, om de optimale gezondheid van de huid te garanderen.
Als tweede luik in de behandeling is een goede algemene huidhygiëne belangrijk:
- Kort (max 5 min.) douchen of baden, bij voorkeur bij een temperatuur van 27 tot 30°C.
- Gebruik tijdens het douchen of baden hypoallergene wasolie of overvette zeepvervangers.
- Voeg badolie slechts toe gedurende de laatste 2 minuten.
- In sommige gevallen kunnen ook zoutbaden interessant zijn om dode huidophopingen te vermijden.
- Gebruik kort na het douchen of baden, op een licht vochtige huid een crème op basis van ureum of glycerol.
- Deze crème wordt trouwens best 2 keer per dag gebruikt en niet alleen na het douchen of baden.
- Gebruik bij het aanbrengen van de crème de vingertip-regel: een crème van 1 lijn volgens de dikte van de opening van de tube, over de lengte van het laatste vingerkootje, is bedoeld om een oppervlakte ter grootte van 2 handpalmen in te smeren.
- Propyleenglycol wordt best vermeden bij kinderen jonger dan 2 jaar.
- Ook frequente contactallergenen zoals methylisothiazolinone worden best vermeden.
- Tenslotte worden ook natuurlijke oliën beter vermeden, omdat ze eerder zorgen voor extra vochtverlies en dus uitdroging van de huid.
Conclusie van het verhaal
Een goede huidverzorging is belangrijk. Wat die goede huidverzorging precies inhoudt, is afhankelijk van je eigen huid en dus verschillend van persoon tot persoon. Iemand met een atopische huid zal een heel andere huidverzorging nodig hebben dan iemand die normaal gezien geen huidklachten heeft. De producten hoeven niet duur te zijn, maar de samenstelling ervan is wel belangrijk: Een product op waterbasis zal eerder de neiging hebben om de huid meer uit te drogen, terwijl een vettig product in eerste instantie misschien minder aangenaam is, maar wel het gewenste resultaat zal opleveren. In tijden van Corona, is het voor ons allen belangrijk om een goede handhygiëne na te streven, om op die manier de verspreiding van het virus tegen te gaan. Om de huidbarrière optimaal te houden is het echter ook belangrijk om je handen na het wassen goed te hydrateren, met een product op vet-basis.
